خبرنگاران کاسبان تحریم در امریکا هم وجود دارند - وبلاگ نام تو

به گزارش وبلاگ نام تو، تهران- خبرنگاران- حریم های دولت امریکا علیه ایران، موضوعی است که نه تنها دوستداران و موافقان نظام جمهوری اسلامی با آن مخالفند، بلکه منتقدان و مخالفان جمهوری اسلامی را نیز به دو گروه متقابل تقسیم نموده است. در بین منتقدان و مخالفان، عده ای تمام قد حامی تحریم های دولت ترامپ اند. اما بسیاری از منتقدان هم تحریم های دولت ترامپ را نامشروع و غیرقانونی می دانند.

روزنامه اعتماد در گزیده ای از گفت وگو با محسن میلانی استاد علوم سیاسی در دانشگاه فلوریدای جنوبی، آورده است: محسن میلانی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه فلوریدای جنوبی، از جمله مخالفان تحریم های دولت امریکا علیه ایران است. آقای میلانی در این گفت وگو ضمن شرح پیشینه و تحولات پدیده تحریم در دنیای سیاست، از یونان باستان تا قرن بیست ویکم، تاکید می نماید که تحریم یکجانبه در دنیای امروز فاقد مشروعیت بین المللی است. وی تحریم های اعمال شده علیه ایران را در چهار دهه گذشته موجب تضعیف جامعه مدنی ایران و مانع دموکراسی در ایران می داند. این مورخ و پژوهشگر سیاسی، تاکید می نماید که تحریم های دولت ترامپ علیه ایران، اگرچه تا حدودی به اقتصاد ایران ضربه زده، ولی پیروزی استراتژیک چشمگیری نصیب ترامپ ننموده است.

پدیده تحریم یک کشور از سوی سایر کشورها در دوران پس از معاهده وستفالی، از کی شروع شد و موارد نخستین چگونه رقم خورد؟

ریشه پدیده تحریم به عنوان یک ابزار قدرت، که حکومتی علیه حکومت دیگری برای پیشبرد منافع خود استفاده می نماید، به یونان باستان برمی گردد. درآن زمان آتن همسایه و رقیبش - مگارا - را تحریم می نماید که نهایتا منجربه جنگ بین آنان می گردد. بعد از معاهده صلح وستفالی 1648 میلادی، که می توان گفت شروع تشکیل و رقابت دولت های مدرن است، دولت های اروپایی عمدتا از تحریم اقتصادی در منع واردات و صادرات برای پیشبرد منافع خود استفاده می کردند. بعد از انقلاب صنعتی در انگلستان و رشد سیستم دنیای سرمایه داری، تحریم در توسعه سیستم استعماری هم نقش مهمی ایفا می نماید. شاید بهترین مثال داستان غم انگیز صنعت نساجی درهند باشد که درقرن هجدهم غبطه تمام دنیا محسوب می شد. دولت انگلیس با یکسری قوانین تحریمی که وضع کرد، چه قبل و چه بعد از مستعمره کردن هند، صنعت نساجی هند را نابود کرد وهندوستان را به یک واردنماینده منسوجات از انگلستان تبدیل کرد. دو قرن بعد در دوران نهضت ملی شدن صنعت نفت، انگلستان و متحدینش نفت ایران را تحریم کردند و بدین سان پایه کودتای 28 مرداد را ریختند. دردوران جنگ سرد هم از تحریم ها استفاده می شد ولی هم اتحاد جماهیر شوروی و هم امریکا در شورای امنیت با تحریم هایی که مخالف منافع شان بود، مخالفت می کردند. با این حال موثرترین نمونه را می توان در آفریقای جنوبی در زمان آپارتاید دید که با یک اجماع بین المللی تحریم ها توانستند یاری شایانی درانحلال سیستم ضد بشری آپارتاید نمایند. بعداز اتمام جنگ سرد و ظهور امریکا به عنوان تنها ابرقدرت، استفاده از تحریم ها از سوی کشورهای غربی بیشتر و موثرتر شد. در عکس العمل به اشغال کویت توسط عراق در سال 1990 میلادی، تحریم های تصویب شده سازمان ملل باعث مرگ تعداد کثیری ازعراقی ها و تخریب زیربنای اقتصادی آن کشورگردید و در نهایت هم به جنگ و سرنگونی صدام پایان یافت. نمونه شاخص دیگرتحریم را در خصوص لیبی می توان دید که بعد از بمب گذاری در هواپیمای پان آمریکن سال 1988وضع شد. این تحریم ها که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل هم رسیده بود اقتصاد لیبی را نابود و درغایت به سرنگونی معمر قذافی انجامید.

آیا می توان گفت بشر مدرن هر چه پیش تر آمده، استقلال دولت- ملت ها کمتر شده و همین فرایند در شکل گیری و پدیده تحریم یک کشور با انگیزه های سیاسی نقش داشته است؟

در سیستم دنیای، اقتصاد کشورها هر روز به یکدیگرمتصل تر و وابسته تر شده اند و طبیعی است که استقلال کشورها نیز به درجات مختلف کاهش یافته. کافی است شما نگاه کنید به مبدأ ساخت محصولاتی که روزانه از آنها استفاده می کنید تا اهمیت دنیای شدن و نیز وابستگی اقتصادی را متوجه شوید. حتی ترامپ هم از کاهش استقلال امریکا شاکی است و به همین دلیل سیاست خارجی خود را مبتنی بر شعار امریکا اول است تدوین نموده. در این دورانی که کشورها همه وابسته به یکدیگرند ما تعریف جدیدی از استقلال لازم داریم که با حقایق دنیا سازگار باشد. امروز استقلال کشورها رابطه مستقیم با قدرت اقتصادی و پیروزیت آنان در سیستم سرمایه داری دنیای دارد. هرچه قدرت اقتصادی مملکتی کمتر باشد، استقلال آن نیز کمتر است. گرچه رفتار دولت ها به خاطر وجود نهادهای دنیای و قواعد بین المللی محدودترو تا حدی منضبط تر شده است و امکان تنبیه آنها نیز موجود است، اما با این حال امریکا به عنوان پرقدرت ترین نیروی نظامی، اقتصادی و تکنولوژیک دنیا، بر بیشتر نهادهای حیاتی دنیا کنترل دارد. مضافا اینکه امریکا پیروز شده دلار را به عنوان واحد اصلی ارز برای تجارت بین المللی تثبیت کند. به همین دلیل امریکا ابزار لازم برای استفاده از تحریم های مختلف برای پیشبرد مقاصد سیاسی خود را دارد.

موضع شما به طور کلی در قبال تحریم یک دولت- ملت در دنیا مدرن کنونی چیست و به طور خاص درباره تحریم های کنونی علیه جمهوری اسلامی ایران چه نظری دارید؟

من به طور کلی با تحریم های یکجانبه مخالف هستم. به نظر من مشروعیت تحریم در گرو اجماع دنیای است و تا زمانی که به صورت مستقل و منفردانه اعمال می گردد نمی توان بر مشروعیت آن صحه گذاشت. من با برجام به دلایل مختلف موافق بودم که یکی از مهم ترین آن دلایل مربوط می شد به بازگشت ایران به بازار دنیای. هر چند که من با تحریم ها علیه ایران همواره مخالفت نموده ام، اما ایران نیز باید واقعیت های دنیای را در نظر بگیرد و درمسیر گفتمان و مذاکره قدم بردارد. تحریم های 40 ساله یاری نموده اند که ایران نتواند یک راهبرد موثر توسعه را پیگیری کند؛ راهبردی که باید شامل رشد اقتصادی، سیاسی و نظامی - امنیتی کشور باشد. تحریم ها و جنگ سرد بین امریکا و ایران نیز باعث شده اند که مسائل امنیتی در سیاست های کلان مملکت ارجحیت بیشتری نسبت به رشد سیاسی و اقتصادی ایران داشته باشند.

در ایران عبارت کاسبان تحریم زیاد استفاده می گردد. در داخل برخی از جریان ها و چهره های اصولگرا متهمند که منافع شان در گرو رادیکالیزه شدن سیاست خارجی و تحریم ایران است. به نظر می رسد در خارج هم کاسب تحریم داریم. یعنی اگر این تحریم ها برداشته شوند، عده ای شغل شان یا دست کم منبعی از منابع درآمدی شان را از دست می دهند. آیا واقعا این طور است؟

بلی، کاملا همین طورهست. این وضع فقط درباره ایران صادق نیست و در امریکا هم کاسبان تحریم موجودند. هر پدیده اقتصادی عده ای منتفع و عده ای متضرر دارد. تحریم ها سبب ایجاد یک بازار برای دور زدن و قاچاق کالا و اجناس تحریم شده، و وضعیتی به وجود آورده که حساب های بانکی خیلی افراد را پر نموده. در امریکا هم تحریم ها علیه ایران فرصت و بازارهای جدیدی در منطقه خلیج فارس برای برخی شرکت های غربی گگردده. باید تأکید کنم که این دلالان و کاسبان تحریم در معین روابط ایران و امریکا نقش اساسی ندارند و فقط از آن سود می برند.

درباره خروج امریکا از برجام، دو نظر متفاوت وجود دارد. عده ای این اقدام را محکوم نموده اند و عده ای هم می گویند ترامپ در جریان مشاخصات انتخاباتی اش تاکید نموده بود برجام را قبول ندارد و مردم امریکا هم به او رای دادند و او با خروج از برجام به وعده اش عمل کرد. شما چه نظری دارید؟

در مشاخصات انتخاباتی امریکا کاندیداها قول های زیادی می دهند ولی وقتی پیروزیت حاصل می نمایند، یا قادر نیستند و یا نمی خواهند به خیلی از وعده های شان عمل نمایند. رییس جمهور باید حافظ منافع ملی مملکت باشد. برخی از این قول ها جذابیت انتخاباتی دارند و در جمع آوری یاری های اقتصادی برای کاندیداها سهم بسزایی بازی می نمایند. ترامپ تصور پیروزی در انتخابات را نمی کرد، چه رسد اجرای قول های انتخاباتی اش را. در هر صورت ترامپ انتخابات را برد و از برجام که آن را بدترین معاهده تاریخ امریکا خوانده بود، بیرون آمد. زمانی که وی تصمیم به خروج از برجام گرفت بیشتر شهفرایندان امریکایی با این تصمیم مخالف بودند. سوال اینجاست که چرا ایشان به رغم توصیه مشاوران امنیت ملی و وزرای دفاع و خارجه خودش از برجام خارج شد. فکر می کنم برای مشاورین، حیثیت و وجهه امریکا و احترام به معاهدات امریکا در دنیا و منافع ملی امریکا ارزش بیشتری داشت تا قول های انتخاباتی ترامپ. این حق مسلم یک رییس جمهور است که در تصمیمات داخلی و خارجی خود تجدید نظر کند. اما برجام فقط یک تعهد بین ایران و امریکا نبود؛ برجام یک معاهده بین المللی بود که بین 6 کشور و اتحادیه اروپا با ایران منعقد شده بود. مضافا شورای امنیت سازمان ملل هم آن را به رسمیت شناخته بود. لذا تصمیم ترامپ یکی از پایه های سیستم قانونمند دنیای را تضعیف کرد.

فارغ از اینکه ترامپ قانونا یا اخلاقا حق داشت از برجام خارج گردد یا نه، آیا او با خروج از برجام به اهدافش رسیده است؟

اهداف اصلی سیاست فشار حدبیشتری امریکا هنوز روشن نیست. از یک طرف رییس جمهور امریکا بارها اعلام نموده که قصد ایشان عقد یک قرارداد جدید با ایران است و ایشان علاقه ای نه به جنگ و نه به تغییر رژیم دارد، از طرف دیگر برخی از مقامات امریکایی صحبت هایی نموده اند که بیشتر شباهت به سیاست تغییر رژیم و یا فروپاشی ایران دارد. برای من کاملا روشن نیست که چرا این دوگانگی در صحبت های مقامات امریکایی وجود دارد. فکر نمی کنم که تا امروز از دید راهبردی، پیروزی چشمگیری نصیب آقای ترامپ شده باشد. ایران تا این لحظه تن به مذاکره با امریکا نداده است. ترامپ البته به اقتصاد ایران آسیب زده و باعث کاهش شدید صدور نفت شده همچنین سرمایه گذاری خارجی تا حد زیادی در ایران متوقف شده تورم و بیکاری هم تا حد زیادی قابل مشاهده است. عواقب این شرایط جدی است.

مقامات دولت ترامپ می گویند تحریم های امریکا دست ایران را در منطقه بسته است. در ایران دست کم اصولگرایان با این حرف مخالفند و می گویند جمهوری اسلامی علاوه بر فعالیت در منطقه، نفتکش هایش را هم به ونزوئلا می فرستد و امریکا جرات متوقف کردن آنها را ندارد. به نظر شما تحریم های امریکا تا چه حد از توان کنشگری ایران در خاورمیانه و سایر مناطق دنیا کاسته است؟

این سوال خیلی گسترده است. من فقط در رابطه با فعالیت های منطقه صحبت می کنم. حقیقت این است که هم اصولگرایان و هم دولت امریکا تا حدودی به حقیقت قضیه اشاره نموده اند. مسلما تحریم ها بر ساختار و توانمندی اقتصادی ایران تأثیر مستقیم داشته و بدیهی است که منابع پولی و سرمایه ایران را در منطقه محدودتر نموده است. به علاوه تنش بین امریکا و ایران به یک سطح خطرناک رسیده. این محدودیت تا اندازه ای از لحاظ تاکتیکی دست ایران را در منطقه تنگ نموده است. اما باید به دو نکته اشاره کنم: اول اینکه سیستم نیابتی ای که ایران در منطقه با گروه های شیعه ایجاد نموده، مبنی بر اعتقاد و اعتماد است و رابطه ای دوجانبه است؛ بنابراین حتی اگر یاری های اقتصادی ایران به این گروه ها کم گردد، این اتحاد از هم نخواهد پاشید. نکته دوم اینکه تا به امروز من هیچ علامتی ندیده ام که راهبرد کلی ایران در لبنان، سوریه، عراق و یمن و یا آرمان های جمهوری اسلامی در آن کشورها تغییر چشمگیری نموده باشند؛ ولی ما شاهد تغییرات تاکتیکی بوده ایم.

اگر ترامپ در انتخابات پیروز نگردد، به نظرتان جو بایدن تحریم های ترامپ را لغو می نماید یا آنها را به مثابه ابزار چانه زنی در مذاکره با ایران لازم دارد؟

اول اینکه پیشگویی انتخابات امریکا در 5 ماه آینده غیرممکن است. اگر ترامپ انتخابات را ببرد، مسلما سیاست های خود را درباره ایران و خاورمیانه با قاطعیت بیشتری پیگیری خواهد نمود؛ زیرا دیگر نگران انتخابات بعدی نخواهد بود. درست است که جو بایدن معاون رییس جمهوری بود که برجام را ممکن ساخت، اما عقاید و افکار او درباره سیاست خارجی امریکا در دوران سناتوری اش نشان داده که او شخص محافظه کارتری از آقای اوباما است. اوباما واقعا رییس جمهوری استثنایی در تاریخ امریکا بود که سعی کرد پایه سیاست امریکا در ایران و خاورمیانه را تغییر دهد. باید دید که آیا بایدن به عنوان رییس جمهور هم از همین بینش برخوردار خواهد بود یا خیر. مثل همه سیاستمداران، جو بایدن قبل از رسیدن به قدرت، با جو بایدنی که پرقدرت ترین مرد دنیا خواهد شد، فرق خواهد داشت. می توان انتظار داشت که بایدن برای بازگشت امریکا به برجام قدم بردارد؛ هر چند به احتمال زیاد او خواستار افزایش یا تغییراتی در جزییات برجام خواهد شد. به علاوه امریکا خواستار مذاکره درباره برنامه های موشکی و سیاست های کلان کشور در خاورمیانه نیز خواهد بود. شاید ایشان هم از اهرم بازگشت امریکا به برجام جهت امتیازگیری های جدیدی از ایران استفاده کند. مهم تر از همه برعکس سیاست فعلی و یکجانبه فشارحدبیشتری امریکا در برابر ایران، بایدن بدون شک از مشاوره و همکاری نزدیک با کشورهای اروپایی برای معین سیاست های جدید امریکا در قبال ایران استفاده خواهد نمود.